In prima autem parte huius relationis vobis novas aperiam facultates textus electronicos computatris elaborandi. Vos omnes certe iam aliquid de disculis compactis institutorum quibus nomina Packard Humanities Institute (PHI) et Thesaurus Linguae Graecae (TLG) audivistis vel legistis. His disculis compactis totum fere corpus litterarum antiquarum - Latinarum et Graecarum videlicet - complectitur. Sunt quidem omnino tres disculi compacti, qui omnes ab eodem instituto PHI confecti eandem formam textuum praebent, quorum unus litteras Graecas antiquas (ab Homero usque in Xum saeculum p.Chr.n.), alius litteras Latinas (inde a primis scriptoribus Latinis usque in IIum saeculum p.Chr.n.), tertius inscriptionum papyrorumque quasdam collectiones continet. Hi vero disculi compacti ab institutis PHI et TLG mutui dantur. Ut autem textus accedi possint, programmate computatrali opus est, quod in disculis ipsis compactis non invenitur. Annis praeteritis complura programmata a diversis auctoribus proposita sunt, quae pretio et facultatibus quodammodo inter se differunt.

Similem disculum compactum domum editoriam Teubnerianam hoc anno divulgaturam esse modo accepimus, qua editione circiter 150 auctores Latini complectentur.

Ea vero, quae vobis demonstraturus sum, omnia programmate meo exaravi, cui nomen LECTOR, non tam, ut vobis utilitatem huius programmatis demonstrem, quam ut videatis, quid novi nobis linguam et textus tractantibus ars ipsa informatica ferat.

Vocabula singula vel complura simul inquirere certe maxime nostra intererit, si textus et ipsum usum linguae investigemus, ut de usu certorum vocabulorum certiores fiamus vel comperiamus, quibus aliis locis iisdem usi sint vocabulis alii auctores. Plerisque programmatis inquisitiones non solum unius sed complurium vocabulorum (etiam lacunosorum) fieri possunt.

Exemplum, quod vobis propono, e Caesaris De Bello Gallico libris excerptum est: quaesivi vocabula "propterea" et "quod". Contextus erat unius sententiae, ita ut vocabula tamen simul invenirentur, etiamsi maius intervallum interpositum esset.

1. Vocabulum quaerendum='PROPTEREA', 2. Vocabulum quaerendum='QUOD'
contextus = sententia, gradus libertatis scripturae: 1
Auctor: C. Iulius Caesar

Gal/Caes - / 1, 1, 3, 1: PROPTEREA, QUOD
Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea, quae ad effeminandos animos pertinent, important proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum continenter bellum gerunt.

Gal/Caes - / 1, 3, 6, 2: PROPTEREA, QUOD
perfacile factu esse illis probat conata perficere propterea quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset:

Gal/Caes - / 1, 6, 2, 2: PROPTEREA, QUOD
alterum per provinciam nostram, multo facilius atque expeditius, propterea quod inter fines Helvetiorum et Allobrogum, qui nuper pacati erant, Rhodanus fluit isque nonnullis locis vado transitur.

Gal/Caes - / 1, 7, 3, 5: PROPTEREA, QUOD
ubi de eius adventu Helvetii certiores facti sunt, legatos ad eum mittunt nobilissimos civitatis, cuius legationis Nammeius et Verucloetius principem locum obtinebant, qui dicerent sibi esse in animo sine ullo maleficio iter per provinciam facere, propterea quod aliud iter haberent nullum;

Gal/Caes - / 1, 16, 3, 3: PROPTEREA, QUOD
eo autem frumento, quod flumine Arari navibus subvexerat, propterea minus uti poterat quod iter ab Arari Helvetii averterant, a quibus discedere nolebat.

Gal/Caes - / 1, 18, 3, 5: PROPTEREA, QUOD
compluris annos portoria reliquaque omnia Haeduorum vectigalia parvo pretio redempta habere, propterea quod illo licente contra liceri audeat nemo.

Gal/Caes - / 1, 20, 2, 2: PROPTEREA, QUOD
scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod, cum ipse gratia plurimum domi atque in reliqua Gallia, ille minimum propter adulescentiam posset, per se crevisset, quibus opibus ac nervis non solum ad minuendam gratiam, sed paene ad perniciem suam uteretur.

Gal/Caes - / 1, 26, 3, 2: PROPTEREA, QUOD
ad multam noctem etiam ad impedimenta pugnatum est, propterea quod pro vallo carros obiecerant et e loco superiore in nostros venientes tela coniciebant et nonnulli inter carros rotasque mataras ac tragulas subiciebant nostrosque vulnerabant.

Computatro quidem praeter vocabula etiam nonnullae figurae stilisticae quaeri possunt, ea enim, quae tantummodo sono vel certa positione sonorum creantur. Facillimae inventu sunt allitterationes et accumulationes certarum litterarum.

Proxima exempla allitterationum in versibus Lucretii Cari inveni: contextus autem est quinque verborum (id est: quinque verba eadem litteram initialem habere debent).

Numerus verborum eiusdem initii simul quaesitorum:  5, Auctor: T. Lucretius Carus

A: DRN/Lucr  / 3, 53
... multoque in rebus Acerbis Acrius Advertunt Animos Ad religionem. quo magis ...
C: DRN/Lucr  / 3, 747
... vis animi pariter Crescit Cum Corpore Quoque? Quod si inmortalis foret et ...
C: DRN/Lucr  / 3, 769
... poterit pariter Cum Corpore Quoque Confirmata Cupitum aetatis tangere florem ...
S: DRN/Lucr  / 4, 606
... quasi ignis Saepe Solet Scintilla Suos Se Spargere in ignis. ergo ...
M: DRN/Lucr  / 4, 789
... cernimus in somnis et Mollia Membra Movere, Mollia Mobiliter cum alternis bracchia ...

Exempla accumulationum quoque e versibus Lucretii Cari decerpsi: hic accumulationes plus 12 litterarum in contextu 50 litterarum quaesivi.

Numerus litterarum accumulatarum:  12, Auctor: T. Lucretius Carus

A: DRN/Lucr  / 1 14
persultAnt pAbulA lAetA et rApidos trAnAnt Amnis: itA cAptA lepore te
R: DRN/Lucr  / 1 484
quaeque geRantuR. CoRpoRa sunt poRRo paRtim pRimoRdia ReRum, paRtim concilio
A: DRN/Lucr  / 2 405
At contrA quAe AmArA Atque AsperA cumque videntur, hAec mAgis hAmAtis inter se
S: DRN/Lucr  / 3 697
incolumeS poSSe et SalvaS exSolvere SeSe omnibuS e nerviS atque oSSibuS articuliS
S: DRN/Lucr  / 4 495
neceSSeSt. SeorSuS item Sapor oriS habet vim, SeorSuS odoreS naScuntur, SeorSum SonituS.
T: DRN/Lucr  / 5 1048
unde insiTa noTiTies esT uTiliTaTis eT unde daTa esT huic prima poTesTas,
R: DRN/Lucr  / 6 288
inde tRemoR teRRas gRaviteR peRtemptat et altum muRmuRa peRcuRRunt caelum;
V: DRN/Lucr  / 6 390
et iaciVnt ignem qVo cViqVest cVmqVe VolVntas, cVr qVibVs incaVtVm scelVs aVersabile cVmqVest

Concordantiae in investigationibus philologicis maximi scilicet momenti sunt. Concordantias autem manu conficere multum tempus absumit neque concordantia perfecta fama tanti operis laborem ingentem adaequat. Quam ob rem usque adhuc non omnium auctorum Latinorum Graecorumque bonae concordantiae exstant neque umquam exstabunt. Inde ab initio autem artis computatralis philologi conabantur concordantias computatro conficere. Effectus horum conaminum in nonnulis editionibus domus editoriae Olms admirari potestis. Concordantia computatro facta multo simplicior esse solet quam bona concordantia a philologo diligenter composita. Quid vero melius est: concordantiam habere fortasse non optimam, in qua autem omnia inveniuntur, an concordantiam optimam et diligentissime confectam non habere?

LECTOR concordantias ex uno vel simul e compluribus auctoribus disculorum compactorum componere valet. Exemplum est pars concordantiae in C. Iulii Caesaris libros:

Auctor: C. Iulius Caesar

AXONAM: [2/2] Caes-Gal-> 2, 9, 3, 2
tum proelio nostris Caesar suos in castra reduxit. hostes
protinus ex eo loco ad flumen Axonam contenderunt, quod
esse post nostra castra demonstratum est. ibi vadis reper-

BACENIS: [1/1] Caes-Gal-> 6, 10, 5, 2
ad extremos fines se recepisse silvam ibi esse infinita
magnitudine, quae appellatur Bacenis hanc longe in-
trorsus pertinere et pro nativo muro obiectam Cheruscos

BACULO: [1/1] Caes-Gal-> 2, 25, 1, 8
rionibus aut vulneratis aut occisis, in his primipilo P. Sex-
tio Baculo fortissimo viro multis gravibusque vulneribus
confecto, ut iam se sustinere non posset, reliquos esse

BACULUS: [1/2] Caes-Gal-> 3, 5, 2, 1
scindere et fossas complere coepissent resque esset iam
ad extremum perducta casum, P. Sextius Baculus, primi
pili centurio, quem Nervico proelio compluribus confec-

BACULUS: [2/2] Caes-Gal-> 6, 38, 1, 1
dimittant.
Erat aeger in praesidio relictus P. Sextius Baculus,
qui primum pilum apud Caesarem duxerat, cuius men-

BAGRADAM: [1/4] Caes-Civ-> 2, 24, 2, 1
ipse eodem cum exercitu proficiscitur biduique iter
progressus ad flumen Bagradam pervenit. ibi C. Ca-
ninium Rebilum legatum cum legionibus relinquit ipse

BAGRADAM: [2/4] Caes-Civ-> 2, 26, 1, 1
exercitum.
His rebus gestis Curio se in castra ad Bagradam
recipit atque universi exercitus conclamatione imperator

BAGRADAM: [3/4] Caes-Civ-> 2, 38, 3, 2
his rebus impulsus equitatum omnem prima nocte ad
castra hostium mittit ad flumen Bagradam. quibus
praeerat Saburra, de quo ante erat auditum, sed rex

BAGRADAM: [4/4] Caes-Civ-> 2, 39, 1, 4
milia passuum vi equites convenit, rem gestam cogno-
vit ex captivis quaerit, quis castris ad Bagradam prae-
sit respondent Saburram. reliqua studio itineris con-

BALBUS: [1/1] Caes-Civ-> 3, 19, 7, 4
quae ille obtectus armis militum vitavit vulnerantur
tamen complures, in his Cornelius Balbus, M. Plotius
L. Tiburtius centuriones militesque nonnulli. tum La-

BALEARES: [1/1] Caes-Gal-> 2, 7, 2, 1
nuntii ab Iccio venerant, Numidas et Cretas sagittarios
et funditores Baleares subsidio oppidanis mittit. quorum
adventu et Remis cum spe defensionis studium propu-

BALISTIS: [1/1] Caes-Civ-> 2, 2, 2, 2
vineae sustinere possent. asseres enim pedum xii cus-
pidibus praefixi atque hi maximis balistis missi per
quattuor ordines cratium in terram defigebantur. ita-

Id quidem quod studium meum maxime incitaverat erat facultas computatro duo textus inter se comparare, ut citationes vocesque similes inveniantur. Talia dicam nullo alio instrumento ac computatro fieri posse propter ingentem multitudinem vocabulorum inspiciendorum et quaerendorum. Neque solum diversi auctores comparari inter se possunt sed etiam quisquis auctor cum se ipso ut elocutiones similes, quibus auctor saepius utititur, inveniantur. Vobis iterum exemplum e Caesaris operibus excerptum propono:

Comparatio: C. Iulius Caesar = C. Iulius Caesar
Numerus verborum:  4, Numerus characterum:  4, Longitudo contextus:  5 V

Caes-Gal-> 1, 2, 3, 6
lacu Lemanno et flumine Rhodano, qui provinciam no-
Caes-Gal-> 3, 1, 1, 3
Sedunosque misit, qui a finibus Allobrogum et lacu Le-
manno et flumine Rhodano ad summas Alpes pertinent.

Caes-Gal-> 1, 4, 2, 4
suos, quorum magnum numerum habebat, eodem con-
Caes-Civ-> 3, 44, 6, 3
funditoresque mittebat, quorum magnum habebat nu-
merum, multique ex nostris vulnerabantur, magnusque

Caes-Gal-> 1, 7, 1, 3
quam maximis potest itineribus in Galliam ulteriorem
Caes-Gal-> 7, 9, 4, 1
quam maximis potest itineribus Viennam pervenit. ibi

Caes-Gal-> 1, 15, 3, 3
subsistere nonnumquam et novissimo agmine proelio
nostros lacessere coeperunt. Caesar suos a proelio conti-
Caes-Gal-> 5, 17, 2, 1
nostros equites proelio lacessere coeperunt. sed meridie

Caes-Gal-> 1, 22, 3, 1
se a Gallicis armis atque insignibus cognovisse. Caesar
suas copias in proximum collem subducit, aciem instruit.
Caes-Gal-> 1, 24, 1, 1
Postquam id animadvertit, copias suas Caesar in
proximum collem subducit equitatumque, qui sustineret

Caes-Gal-> 1, 23, 3, 4
quod re frumentaria intercludi posse confiderent, commu-
Caes-Civ-> 1, 17, 2, 1
intercludi posse frumentoque prohiberi. quod nisi fecerit,

Caes-Gal-> 1, 26, 5, 3
continenter ierunt. nullam partem noctis itinere inter-
misso in fines Lingonum die quarto pervenerunt, cum
Caes-Gal-> 7, 9, 4, 3
eo praemiserat, neque diurno neque nocturno itinere
intermisso per fines Haeduorum in Lingones contendit,

Caes-Gal-> 1, 35, 4, 5
cumque Galliam provinciam obtineret, quod commodo
rei publicae facere posset, Haeduos ceterosque amicos po- 1
Caes-Gal-> 5, 46, 4, 1
sibi iter faciendum sciebat. scribit Labieno, si rei publicae
commodo facere possit, cum legione ad fines Nerviorum

Iis qui saepius computatris utuntur et iam textus Graecos scribere conati sunt haec difficultas familiaris esse videbitur: difficultas fontem (vulgo font) aptum scripturae Graecae inveniendae. Sunt quidem diversi fontes scripturae Graecae, qui partim per interrete accipiuntur. Magnae autem inter singulos fontes differentiae sunt non solum pulchritudinis ipsius scripturae sed praecipue dispositionis et characterum et accentuum et spirituum. Exemplis sequentibus saltem imaginem scripturarum habeatis:

Omnisquisque nostris temporibus particeps illius retis communicationis mundanae fieri potest, cui nomen "interrete" (vulgo Internet). Sufficit enim instrumentum modulatorium (vulgo: modem) cum telephono conectere, ut aditus ad quemlibet nodum interretis praebeatur. In interreti de omnibus fere argumentis ingens numerus paginarum domesticarum (vulgo homepages) invenitur. Revera interrete hodie locus aptissimus videtur, quo novi nuntii, notitiae, relationes divulgentur, cum aditus simul omnibus ex toto orbe terrarum pateat. Multa videlicet lingua Anglica conscripta apparent, quae lingua nostris temporibus - ut antiquis Latina - maxime communis videtur. In toto interreti aestimantur esse omnino plus 500.000.000 paginae. Constat et philologos interreti iam multos uti ac cotidie numerum paginarum philologicarum augeri. Perpaucas ego ex immenso numero paginas vobis hic commendabo, quarum pleraeque autem coniunctiones (vulgo links) cum aliis paginis continent. Si omnes coniunctiones sequemini paulatim per maiorem partem paginarum perducemini.

Maximi momenti coniunctiones et notitias in paginis bibliothecae congressus (vulgo Library of Congress) invenietis. Hae paginae in diversas partes divisae maximam collectionem inscriptionum cursualium, situum interretis Universitatum studiorum associationumque variarum classicarum continent:

• Library of Congress Greek and Latin Classics Internet Resources

http://lcweb.loc.gov/global/classics/claslink.html

• Library of Congress Classics in Universities, Colleges, Schools

http://lcweb.loc.gov/global/classics/clasuniv.html

• Library of Congress Classics Professional Resources

http://lcweb.loc.gov/global/classics/clasprof.html

• RomanSites Home Page

http://www.ukans.edu/history/index/europe/ancient_rome/E/Roman/RomanSites*/home.html

• Electr. Resources for Classicists (TLG)

http://www.tlg.uci.edu/~tlg/index/resources.html

• Latin Library

http://patriot.net/~lillard/chp/latlib

• Rassegna Strumenti informatici per l'Antichità Classics

http://www.economia.unibo.it/dipartim/stoant/rassegna1/intro.html

• Ausgewählte Informationen zum EDV-Einsatz in der Alten Geschichte

http://www.gwdg.de/~msehlme1/

• Textes électroniques sur CD-ROM

http://www.fusl.ac.be/Files/General/BCS/SLInf1.html

• Software Directory for the Classics

http://www.centaursystems.com/soft_dir.html

• Perseus Project Home Page

http://www.perseus.tufts.edu/

• The Internet Classics Archive

http://classics.mit.edu/

• Classics at Oxford

http://info.ox.ac.uk/~classics/

• HARVARD UNIVERSITY Classics Home Page

http://www.fas.harvard.edu/~classics/

• Jaskinia Draco

http://www.orient.uw.edu.pl/~conradus/latina.html

• LATINITATI VIVAE PROVEHENDAE ASSOCIATIO e.V.

http://members.aol.com/LVPA/

• Nuntius pro lingua Latina

http://www.pesaro.com/latino/

• MAILING LISTS

http://www.public.iastate.edu/~flng_info/Classics/maillist.html

• The Latin Language Discussion List

http://ifrit.web.aol.com/mld/production/yiabxypw.html